Fundusz pracy – przewodnik dla pracodawców

Składka na Fundusz Pracy jest jednym z tzw. narzutów na wynagrodzenie, który ponosi pracodawca zatrudniający pracownika na umowę o pracę czy zawierający umowę zlecenie. Co do zasady, składka na Fundusz Pracy (i Fundusz Solidarnościowy przy okazji) jest obowiązkowa. Niemniej istnieją pewne wyjątki związane z wiekiem podatnika, dochodami z innych źródeł czy wymiarem czasu pracy.

Czym jest Fundusz Pracy?

Fundusz Pracy to państwowy fundusz celowy, który gromadzi środki służące do celów określonych w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, czyli m.in.:

wypłacania zasiłków dla osób bezrobotnych,
pokrycia kosztów wyposażenia stanowisk pracy dla osób bezrobotnych skierowanych z urzędu,
sfinansowania kosztów przygotowania zawodowego osób dorosłych.

Jednym ze źródeł przychodów Funduszu Pracy są obowiązkowe – z pewnymi wyjątkami! – składki opłacane przez pracodawców.

Ile wynosi składka na Fundusz Pracy?

Zgodnie z art. 104 ust. 2 ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy wysokość składki na FP jest określona w ustawie budżetowej na dany rok. Według aktualnego art. 26 ustawy budżetowej składka na Fundusz pracy wynosi 1% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Ponadto art. 27 ustawy budżetowej podaje, że składka na Fundusz Solidarnościowy wynosi 1,45% podstawy wymiaru składek emerytalnych i rentowych. To daje razem 2,45%. Składki na FP i FS oblicza się łącznie i wpisuje w deklaracji ZUS DRA – w polu 01 w bloku VII.

Składka na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, na bazie której oblicza się składkę na FP, stanowi przychód pracownika w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Według art. 12 ust. 1 ustawy o PIT takim przychodem są wypłaty pieniężne, wartość pieniężna świadczeń w naturze oraz ich ekwiwalenty. To oznacza, że podstawą wymiaru składki na FP jest m.in. wynagrodzenie zasadnicze oraz obowiązkowe i dobrowolne dodatki do wynagrodzenia, w tym dodatek za nadgodziny czy premie.

Co ważne, składek na FP nie obejmuje art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który dotyczy rocznego ograniczenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Ten przepis określa, że ta podstawa nie może przekraczać 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia na dany rok kalendarzowym, czyli 6935 zł × 30 = 208 050 zł w 2023 roku. Kiedy podatnik przekroczy ten limit, płatnik nie naliczy składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od nadwyżki.

Składka na Fundusz Pracy a minimalne wynagrodzenie

Już wiesz, że składkę na Fundusz Pracy oblicza się od podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Co kluczowe, art. 104 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy stanowi, że ta podstawa w przeliczeniu na miesiąc musi być równa co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę.

To oznacza, że płatnik musi przeliczyć, ile wyniosłaby ta podstawa, gdyby podatnik wykonywał pracę przez cały miesiąc, np. nie zachorował, nie udał się na urlop bezpłatny czy nie zaczął zatrudnienia w połowie miesiąca. Co ważne, składkę na Fundusz pracy nalicza się od realnej podstawy, nie przeliczonej. Tej drugiej potrzebujemy tylko do ustalenia, czy płatnik musi odprowadzić składkę na FP, czy nie.

Składka na Fundusz Pracy a niepełny etat

Wspomniany obowiązek przeliczania podstawy nie dotyczy osób zatrudnionych na niepełny etat. Jeżeli nie zarabiają minimalnego wynagrodzenia, to pracodawca nie opłaca składki na FP. Wyjątkiem jest sytuacja, w której pracownik zatrudniony np. na 1/2 etatu uzyskuje przychody z innych źródeł, np. umów zlecenia podpisanych z innymi przedsiębiorstwami.

Jeżeli suma przychodów, które są tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnych i rentowych, jest równa co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu, to każdy z płatników opłaca składkę na FP. Taki podatnik musi złożyć oświadczenie w sprawie naliczania składek na Fundusz Pracy, w którym wykaże, czy jest zatrudniony w innych miejscach, a jeśli tak, to ile wynosi jego miesięczne wynagrodzenie brutto.

Przeliczenie podstawy wymiaru składek nie obowiązuje też płatników wypłacających wynagrodzenia z tytułu umów zleceń, w których określono kwotową stawkę godzinową, akordową lub wynagrodzenie prowizyjne.

Czy składka na Fundusz pracy jest obowiązkowa z tytułu umowy zlecenia?

Co do zasady, art. 104 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy zobowiązuje pracodawców oraz inne jednostki organizacyjne do opłacania składek na Fundusz Pracy za osoby, które wykonują pracę na podstawie:

umowy agencyjnej,
umowy zlecenia,
umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia zgodnie z Kodeksem cywilnym.

Zwróć uwagę, że przepis wspomina o pracodawcach, a nie zleceniodawcach. Jeśli przedsiębiorca nie zatrudnia ani jednej osoby na podstawie umowy o pracę i zawiera wyłącznie umowy cywilnoprawne, to nie będzie opłacać składek na Fundusz Pracy z tytułu umów zleceń. W tym przypadku nie ma znaczenia, czy wynagrodzenie zleceniobiorców jest równe co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu, czy nie. Istnieją jeszcze inne przypadki, w których zleceniodawca nie opłaca składki na Fundusz pracy za zleceniobiorcę. Z taką sytuacją mamy do czynienia, kiedy zleceniobiorca osiąga co najmniej minimalne wynagrodzenie z jednej umowy zlecenia lub kilku, po czym zawrze kolejną umowę. Wtedy kolejny zleceniodawca opłaci tylko składkę na ubezpieczenie zdrowotne.

Kto opłaca składkę na Fundusz Pracy – pracownik czy pracodawca?

Składki na Fundusz Pracy są finansowane i przelewane do ZUS przez pracodawcę. Zgodnie z art. 104 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne opłacają składki na FP za osoby pozostające w stosunku pracy lub stosunku służbowym. Co ważne, ze stosunkiem pracy mamy do czynienia nie tylko po zawarciu umowy o pracę, ale także po podpisaniu umowy powołania, umowy mianowania, umowy wyboru czy spółdzielczej umowy o pracę.

Składka na Fundusz Pracy to jeden z tzw. narzutów na wynagrodzenie, który zwiększa koszt zatrudnienia

Całkowity koszt zatrudnienia osoby na umowę o pracę jest wyższy od wynagrodzenia brutto o 19-22% w zależności od wysokości składki na ubezpieczenie wypadkowe.

Sprawdź, ile wynoszą składki pracodawcy

Kiedy nie opłaca się składki na Fundusz Pracy?

Zwolnienie z opłacania składki na Fundusz pracy obejmuje:

kobiety, które ukończyły 55 lat, i mężczyzn, którzy ukończyli 60 lat,
osoby, które ukończyły 50 lat i są zatrudnione na podstawie umowy o pracę, a wcześniej były zarejestrowane jako bezrobotne przez co najmniej 30 dni (w tym przypadku zwolnienie obejmuje 12 miesięcy),
osoby, które są zatrudnione na podstawie umowy o pracę i wracają do pracy po urlopie macierzyńskim, rodzicielskim lub wychowawczym (w tym przypadku zwolnienie obejmuje 36 pełnych miesięcy kalendarzowych),
osoby, które były zarejestrowane jako bezrobotne, zostały skierowane do pracy z urzędu pracy i nie ukończyły 30. roku życia w dniu zatrudnienia (w tym przypadku zwolnienie obejmuje 12 miesięcy, które odlicza się od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę),
osoby, które zarabiają mniej niż minimalne wynagrodzenie (pamiętaj o wspomnianym obowiązku przeliczania podstawy wymiaru składek i wyjątkach!),
osoby podlegające dobrowolnie ubezpieczeniom społecznym i emerytalnym,
przedsiębiorców, którzy zawierają umowy cywilnoprawne, ale nie zatrudniają ani jednej osoby na umowę o pracę,
osoby na zwolnieniu lekarskim, które otrzymają wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek chorobowy (oba świadczenia są zwolnione ze składek na ubezpieczenia społeczne, a co za tym idzie – również ze składek na FP).

Inne osoby wykluczone z obowiązkowych składek na FP, np. duchownych i żołnierzy niezawodowych w służbie czynnej, podaje art. 104 ust. 1 pkt 3 lit. a-k ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Kiedy opłaca się składkę na Fundusz Pracy?

Płatnicy odprowadzają składkę na Fundusz Pracy w terminie płatności składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, czyli do 15. lub 20. dnia kolejnego miesiąca.

15. dzień miesiąca obowiązuje płatników z osobowością prawną, czyli m.in. fundacje, spółdzielnie, stowarzyszenia, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjne.
20. dzień miesiąca obowiązuje pozostałych płatników, w tym jednoosobowe działalności gospodarcze, spółki cywilne, jawne, komandytowe, komandytowo-akcyjne, partnerskie.