Wypowiedzenie umowy zlecenia – z dnia na dzień czy z zachowaniem okresu wypowiedzenia?

O ile według Kodeksu pracy okres wypowiedzenia wynosi od zaledwie 3 dni roboczych w przypadku umów o pracę na okres próbny, które zawarto na krócej niż 2 tygodnie, do aż 3 miesięcy w przypadku pracowników zatrudnionych od minimum 3 lat w danej firmie, o tyle okres wypowiedzenia umowy zlecenia nie jest regulowany przez Kodeks cywilny. Czy to oznacza, że zleceniodawca może wypowiedzieć umowę zlecenie w dowolnym momencie, nawet ze skutkiem natychmiastowym?

Kto i kiedy może wypowiedzieć umowę zlecenie – zleceniodawca czy zleceniobiorca?

Zgodnie z art. 746 Kodeksu cywilnego obie strony umowy zlecenia mogą ją wypowiedzieć w dowolnym momencie. Nie ma znaczenia, jak długo zamierzały współpracować. Potwierdza to wyrok Sądu Najwyższego z 28 września 2004 roku (sygn. akt IV CK 640/03). Umowę zlecenie można rozwiązać natychmiast lub po upływie okresu wypowiedzenia, o ile strony umowy taki ustaliły.

Jeśli zleceniobiorca lub zleceniodawca wypowie umowę zlecenie ze skutkiem natychmiastowym, ale nie powoła się na ważny powód, odpowie finansowo za szkodę, która powstała po drugiej stronie wskutek nagłego zakończenia współpracy.

Zyskaj eksperckie wsparcie w rozwiązywaniu umów o pracę, umów cywilnoprawnych i kontraktów!

Dzięki pełnej obsłudze kadr i płac Twojej firmy w TribePerk unikniesz wątpliwości na etapie rozwiązywania umów z pracownikami, zleceniobiorcami czy freelancerami. Przygotujemy odpowiednie dokumenty i zadbamy o bezbłędne naliczenie wynagrodzeń – włącznie z ekwiwalentami za urlopy czy odprawami – a Ty zyskasz swobodny wgląd w dane kadrowo-płacowe na zautomatyzowanej platformie online.

Sprawdź

Przyczyny wypowiedzenia umowy zlecenia

O tym, jak doktryna prawna charakteryzuje przyczyny wypowiedzenia umowy zlecenia, możemy przeczytać w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z 6 października 2016 roku (sygn. akt I C 879/16). Wrócimy do niego jeszcze w kontekście kary umownej za zerwanie umowy przez zleceniobiorcę.

Jak wspomniał SN w uzasadnieniu, powód, który uzasadnia wypowiedzenie umowy zlecenia, może być obiektywny (nie dotyczyć ani zleceniobiorcy, ani zleceniodawcy) lub subiektywny (dotyczyć jednej strony umowy). Przyczyny subiektywne dzielimy na niezawinione (np. chorobę zleceniobiorcy) i zawinione (np. utratę zaufania do zleceniobiorcy).

Ważnym powodem, który uzasadnia wypowiedzenie umowy zlecenia ze skutkiem natychmiastowym, jest m.in.:

• nadużycie zaufania przez jedną stronę umowy,
• choroba lub inna trudna sytuacja zleceniobiorcy, której nie mógł przewidzieć i która uniemożliwia mu wykonanie zlecenia (przy czym warto pamiętać, że zleceniobiorcy opłacającemu dobrowolną składkę chorobową przysługuje wynagrodzenie za okres zwolnienia lekarskiego),
• zmiany w prawie, które uniemożliwiają zrealizowanie czynności określonych w umowie,
• przeprowadzkę zleceniobiorcy do innego miasta, co uniemożliwia mu świadczenie usługi w siedzibie lokalnej firmy (samo wykonywanie zlecenia w określonym miejscu nie oznacza, że mamy do czynienia z bezprawną zamianą umowy o pracę na umowę zlecenie),
• utrata klientów przez zleceniodawcę, wskutek czego musi ciąć budżety,
• opóźnienie w wypłacaniu wynagrodzenia,
• niewywiązywanie się zleceniobiorcy z zadań określonych w umowie,
• wadliwe świadczenie usług przez zleceniobiorcę,
• używanie przez zleceniobiorcę mienia udostępnionego przez zleceniodawcę, np. sprzętu komputerowego, w sposób sprzeczny z postanowieniami umowy,
• złamanie zakazu konkurencji przez zleceniobiorcę,
• utrata uprawnień niezbędnych do realizacji usług czy prowadzenia działalności gospodarczej przez jedną ze stron.

Czy zleceniobiorca ma prawo do płatnego urlopu wypoczynkowego?

Chociaż urlop wypoczynkowy jest przywilejem pracowniczym, zleceniodawca może przyznać zleceniobiorcy płatną przerwę od świadczenia usług. Jak zapisać to rozwiązanie w umowie?

Zobacz, jak uzgodnić „urlop” ze zleceniobiorcą

Jakie są konsekwencje rozwiązania umowy zlecenia ze skutkiem natychmiastowym?

Według art. 746 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego zleceniodawca i zleceniobiorca mogą wypowiedzieć umowę w każdym czasie, przy czym mogą ponieść odpowiedzialność finansową, zwłaszcza jeśli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu.

	Wypowiedzenie umowy zlecenia z ważnego powodu	Wypowiedzenie umowy zlecenia bez ważnego powodu
Zleceniodawca to strona wypowiadająca umowę	Zleceniodawca zwraca zleceniobiorcy wydatki poniesione w celu należytego wykonania odpłatnego zlecenia. Musi także wypłacić wynagrodzenie za dotychczasowe czynności, np. jeśli wypowiada umowę w połowie miesiąca czy okresu jej trwania.	Zleceniodawca ma te same obowiązki, przy czym musi dodatkowo naprawić ewentualną szkodę, która  powstała po stronie zleceniobiorcy.
Zleceniobiorca to strona wypowiadająca umowę	Art. 746 § 2 Kodeksu cywilnego nie podaje żadnych obowiązków po stronie zleceniobiorcy. Natomiast wg art. 740 Kodeksu cywilnego zleceniobiorca powinien złożyć sprawozdanie zleceniodawcy po wcześniejszym rozwiązaniu umowy lub wykonaniu zlecenia. Poza tym musi wydać zleceniodawcy wszystko, co uzyskał dla niego w ramach zlecenia, nawet we własnym imieniu.	Zleceniobiorca ma te same obowiązki, przy czym jest odpowiedzialny za ewentualną szkodę, która powstała po stronie zleceniodawcy.

Co kluczowe, przepisy Kodeksu cywilnego, które dotyczą umowy zlecenia, mają charakter dyspozytywny – oprócz bezwzględnie obowiązujących art. 746 § 3 i art. 751. Podkreślił to Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 23 listopada 2011 roku (sygn. akt IV CNP 14/11). To oznacza, że strony umowy zlecenia mogą inaczej określić swoje prawa i obowiązki. Wtedy kierują się zasadą swobody umów z art. 353¹ Kodeksu cywilnego. Ważne, aby cele lub treść umowy zlecenia nie sprzeciwiały się zasadom współżycia społecznego, właściwości stosunku prawnego i ustawie.

Okres wypowiedzenia umowy zlecenia według Kodeksu cywilnego

Zleceniodawca i zleceniobiorca mogą ustalić, że rozwiązanie umowy zlecenia może nastąpić wskutek wypowiedzenia z zachowaniem okresu wypowiedzenia. W tym trybie nie ma znaczenia, czy strona rozwiązująca umowę ma ważny powód, czy nie. Kodeks cywilny nie określa, ile może trwać taki okres. Dopuszcza się dowolną liczbę dni, tygodni czy miesięcy. Jeśli chcesz podpisać umowę zlecenie na pół roku, to możesz zaproponować drugiej stronie, aby okres wypowiedzenia trwał np. 1 tydzień, 2 tygodnie, 3 tygodnie lub 1 miesiąc. Powinien być proporcjonalny do okresu obowiązywania umowy. 3 miesiące okresu wypowiedzenia umowy zlecenie zawartej na 6 miesięcy to przesada.

Ustalając warunki wypowiedzenia umowy zlecenie, warto wziąć pod uwagę m.in.:

• wartość, którą wnosi zleceniobiorca do przedsiębiorstwa,
• skalę wpływu podwykonawcy na zadania pracowników,
• trudność w zastąpieniu zleceniobiorcy inną kompetentną osobą,
• ryzyko wypowiedzenia umowy w najgorętszym okresie sprzedażowym dla firmy.

Co istotne, postanowienie o rozwiązaniu umowy zlecenia z zachowaniem okresu wypowiedzenia nie wyłącza prawa do natychmiastowego wypowiedzenia umowy z ważnych powodów, czyli zgodnie z niezbywalnym prawem opisanym w art. 746 § 3 Kodeksu cywilnego.

Jak liczyć okres wypowiedzenia umowy zlecenia?

Zgodnie z art. 112 Kodeksu cywilnego termin określony w tygodniach, miesiącach czy latach kończy się z upływem dnia, który datą lub nazwą odpowiada początkowemu dniowi terminu. Jeżeli takiego dnia nie ma w ostatnim miesiącu (np. nie istnieje 30 czy 31 lutego, 31 kwietnia, 31 czerwca itd.), przyjmuje się, że koniec okresu wypowiedzenia wypada w ostatnim dniu tego miesiąca.

• 1-miesięczny okres wypowiedzenia umowy zlecenie złożonego 31 lipca upłynie 31 sierpnia. Gdyby zleceniodawca wypowiedział umowę 31 sierpnia, to rozwiązałaby się 30 września.
• 2-tygodniowy okres wypowiedzenia umowy zlecenie złożonego 20 lipca (czwartek) upłynie 3 sierpnia (czwartek za 2 tygodnie).
• 7-dniowy okres wypowiedzenia umowy zlecenie złożonego 25 lipca (poniedziałek) upłynie 1 sierpnia (poniedziałek za 1 tydzień).

Okres wypowiedzenia odlicza się od dnia następującego po dniu złożenia oświadczenia woli (wypowiedzenia), o ile dotarło do odbiorcy w sposób umożliwiający zapoznanie się z nim.

Jak liczyć okres wypowiedzenia w dniach, tygodniach i miesiącach?

Czy wiesz, że moment złożenia wypowiedzenia umowy o pracę przez jedną ze stron nie równa się pierwszemu dniowi okresu wypowiedzenia?

Sprawdź, jak ustalić, kiedy zaczyna się okres wypowiedzenia umowy o pracę

Czy zleceniodawca może zabronić zleceniobiorcy wypowiedzenia umowy zlecenia?

Nie, zleceniodawca nie może odebrać zleceniobiorcy prawa do wypowiedzenia umowy zlecenia ze skutkiem natychmiastowym z ważnych powodów, nawet jeśli strony zgodziły się na rozwiązanie umowy z zachowaniem okresu wypowiedzenia. Natomiast może wyłączyć prawo do wypowiedzenia umowy zlecenia ze skutkiem natychmiastowym bez ważnego powodu.

W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z 16 lutego 2001 roku (sygn. akt IV CKN 244/00) możemy przeczytać, że postanowienie, które zakazywało rozwiązania umowy zlecenia na czas określony, było nieważne w świetle art. 746 § 3 Kodeksu cywilnego. SN podkreślił, że żadna ze stron umowy nie może ani wyłączyć, ani ograniczyć dyspozycji wynikającej z tego przepisu. Nie ma przy tym znaczenia, czy umowa zlecenie została zawarta na czas nieokreślony, czy określony.

Czy można wycofać wypowiedzenie umowy?

Zdarza się, że strona umowy, która złożyła wypowiedzenie, uznaje, że postąpiła zbyt pochopnie. O ile Kodeks pracy nie reguluje wycofania wypowiedzenia, o tyle Kodeks cywilny i orzecznictwo wskazuje, jak należy postąpić.

Sprawdź, jak anulować wypowiedzenie umowy

Kara umowna za wypowiedzenie umowy zlecenia

Jak możemy się dowiedzieć ze wspomnianego uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z 23 listopada 2011 roku (sygn. akt IV CNP 14/11), ani zleceniodawca, ani zleceniobiorca nie może zastrzec kary umownej za wypowiedzenie umowy zlecenia z ważnych przyczyn. To uprawnienie, które wynika z art. 746 § 3 Kodeksu cywilnego, nie podlega ani wyłączeniu, ani ograniczeniu w umowie zleceniu. Tymczasem postanowienie o karze umownej za wypowiedzenie umowy z ważnych powodów sprzeciwiałoby się temu przepisowi, który ma charakter bezwzględnie obowiązujący.

Oczywiście zgodnie z art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego zleceniodawca może nałożyć karę umowną na zleceniobiorcę, który nie wykonał zobowiązania lub wykonał je nienależycie (niedbale), więc musi naprawić szkodę, która z tego wyniknęła.

Wypowiedzenie umowy zlecenia – wzór do pobrania

Wypowiedzenie umowy zlecenia powinno zawierać:

• datę i miejsce złożenia wypowiedzenia,
• dane zleceniodawcy i zleceniobiorcy (imię i nazwisko oraz adres zamieszkania wykonawcy, nazwa i NIP przedsiębiorstwa, adres siedziby itp.),
• dane wypowiadanej umowy zlecenie (np. numer, datę i miejscowość zawarcia),
• przyczynę zakończenia współpracy (o ile strona wypowiada umowę z ważnego powodu),
• określenie okresu wypowiedzenia i dnia, w którym upływa (o ile obowiązuje)
• podpis strony, która wypowiada umowę.

Jak wypowiedzieć umowę zlecenie?

Wypowiedzenie umowy zlecenia musi mieć taką formę, aby druga strona mogła skutecznie zapoznać się z treścią dokumentu. Strona, która wypowiada umowę zlecenie, musi przestrzegać art. 60 Kodeksu cywilnego. Ten przepis dotyczy formy oświadczenia woli – a takim jest wypowiedzenie.

Zgodnie z przywołanym artykułem osoba, która dokonuje czynności prawnej, wyraża swoją wolę tak, aby ujawnić ją w sposób dostateczny, również w postaci elektronicznej. Po przetłumaczeniu z prawnego na nasze – pisemne wypowiedzenie można wręczyć osobiście, wysłać pocztą (najlepiej listem poleconym ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru) lub e-mailem.

W ostatnim przypadku trzeba zadbać o podpisanie dokumentu kwalifikowanym podpisem elektronicznym, o czym stanowi art. 78¹ Kodeksu cywilnego. Bez niego wypowiedzenie w formie elektronicznej jest skuteczne, ale wadliwe, więc można je zakwestionować na drodze sądowej.

Teoretycznie można wypowiedzieć umowę zlecenie ustnie, zwłaszcza jeśli strony zawarły ją w takiej formie. W praktyce – lepiej mieć namacalny dowód rozwiązania umowy. Zgodnie z art. 61 § 1 i 2 k.c. oświadczenie woli (czyli wypowiedzenie) uznaje się za złożone z chwilą, gdy doszło do innej osoby w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią.

Co istotne, według art. 76 k.c. umowa zlecenie może stanowić, że wypowiedzenie trzeba złożyć w formie pisemnej pod rygorem nieważności. To oznacza, że oświadczenie w innej formie, np. ustnej, nie zostanie uznane. Jeżeli strony nie określą skutków niezachowania formy wypowiedzenia w umowie, czyli wspomnianego rygoru nieważności, to przyjmuje się, że była zastrzeżona wyłącznie dla celów dowodowych.